Hierbij een artikel om geïnteresseerden bij te praten over de ontwikkelingen van de EAZ molens. Het is een wat langer stuk omdat het verschillende kanten belicht. Het was na een roerige start rustiger op windmolengebied, maar op de achtergrond gingen diverse ontwikkelingen wel door. Via via bereikte me dat er mensen zijn die denken dat de windmolens bij fam. v.d. Helm stil staan omdat wij dat willen. Als het op die manier rondzingt is dat jammer en wordt het tijd om achtergrondinformatie te geven, want het ligt genuanceerder.

Technisch, experimenten, contacten van EAZ met Niehove

– Er is belangstelling voor de EAZ molens, ook buiten Groningen (bv. Zeeland, Zuid Holland). Er zijn er nu 200 geplaatst. Dat aantal is wat energieopbrengst betreft te vergelijken met 3 molens van formaat Roode Haan/Warfhuizen, met 1/3 windmolen op zee of met ongeveer 30 agrarische daken met zonnepanelen.

– EAZ komt in het ontwerp problemen tegen en is daarom nog niet tevreden met het product. Onder andere de molens in Niehove dienen als proefexemplaren omdat deze dicht tegen het dorp staan en er in Niehove berichten van geluidshinder waren. Als de problemen hier onder de knie te krijgen zijn gaat EAZ er vanuit dat elders ook zonder geluidshinder kan worden geplaatst. EAZ levert nu vooral aan boeren maar wil ook graag coöperatief bij dorpen plaatsen.

– EAZ kan via internet de molens op afstand regelen en er aan meten, maar hebben ons daarnaast gevraagd ervaringen uit de praktijk ter plaatse door te geven over dingen die ze niet kunnen meten op afstand. Zo kan EAZ in hun testinstallatie alleen lage vermogens (=weinig wind) nabootsen. We sturen daarom op hun verzoek onze ervaringen en metingen door zodat ze te weten kunnen komen hoe het in de praktijk uitwerkt.

– Het is mede op verzoek van EAZ dat we betrokken zijn. Het is ook hun keuze om stil te zetten, in overleg met fam. vd Helm, wanneer de aanpassingen niet het beoogde effect hebben (zie ook het artikel van EAZ), EAZ wil niet dat de molens hinder veroorzaken. De verbeteringen zijn gericht op de lage tonen en de fluittonen die de molens maken.

– De geluidsaanpassingen op een rijtje:

• — Het wiekengeluid is al een tijd onder de knie door de bladvorm optimaler te maken. Er bleken afwijkingen in een bepaalde serie te zitten, ook in die bij Niehove, dus die zijn dit voorjaar bijgewerkt. De achterrand van de wieken is scherper gemaakt.
• — De fluittonen van de generator zijn gereduceerd door het plaatsen van kunststof ringen. Na een proefperiode in Niehove zijn die op veel andere plaatsen ook aangebracht. Ze zijn nu standaard voor alle molens. De ringen werken bij hogere toerentallen en veel wind nog niet optimaal. EAZ gaat daarom met extra dempingsringen experimenteren.
• — De bromtonen van de generator zijn het lastigste probleem. Dat is al vanaf het begin een knelpunt, afgelopen jaar is er intensief aan gewerkt. Het lijkt soms te lukken, maar het valt tegen hoe snel het gaat. EAZ probeert het brommen via de elektronische regeling van de generator te beperken. De software werkt echter nog niet goed en valt soms ook uit waardoor hij dan helemaal niet meer onderdrukt. Het brommen is niet makkelijk herkenbaar als een geluid dat van een molen komt. Van laag geluid is ook lastig te horen uit welke richting het komt. Het klinkt ongeveer als een machine in het land of een schip op de rivier. Laag geluid draagt relatief ver (zie als je interesse hebt hoe dat werkt op https://www.laagfrequentgeluid.nl/html/informatie/info.html).
• — In de afgelopen weken heeft EAZ de draaisnelheid van de molens flink omhoog gebracht. Het gevolg daarvan is dat de geluidreductie die was bereikt voor een deel weer teniet is gedaan. In januari gaat EAZ de gondels van de molen (de kop van de molen) op rubber plaatsen. De brom wordt voor een flink deel door de mast verspreid omdat die mee gaat te vibreren. Het is de verwachting dat de rubber dempers het meetrillen van de mast reduceren.

– De molens bij fam. vd Helm zijn voor EAZ afgelopen jaar gebruikt om nieuwe technieken op uit te proberen, naast nog een paar andere locaties waar onderzoek wordt gedaan. Op die locaties wordt nu onder andere de vernieuwde software voor de bromonderdrukking getest. Als de software problemen geeft of door een bug helemaal uitvalt dan schakelt een systeem de molens automatisch uit tot er gereset is. Een tijdje terug waren er veranderingen gedaan die slechter bleken uit te pakken dan verwacht. Daarom stonden ze langere tijd stil om uit te zoeken hoe dat kon.

– De molens hebben nog andere kinderziektes, zoals lager problemen, ook daarom is er soms een monteur in een bakje bij molens aan het werk. EAZ wil de molen na een jaar of 10 ontwikkeling onderhoudsvrij hebben, maar dat is nu nog niet het geval. In de afgelopen tijd zijn bij diverse molens lagers vervangen.

– Over het wel of niet passen van de molens wordt verschillend gedacht, maar veel mensen en ook Libau ervaren de staarten als te groot en opvallend. EAZ gaat vanaf januari molens plaatsen waarvan het staartvlak 1/3 kleiner is.

Procedureel, toetsing door de gemeente

Het afgelopen jaar heeft de gemeente vergunningaanvragen door Libau (welstand) laten beoordelen aan een voor Middag-Humsterland aangepaste regeling. Die aangepaste regeling voor Middag Humsterland is vorig voorjaar al gemaakt maar heeft nog steeds geen juridische status. Daarom is deze regeling recent opgenomen in het ‘concept bestemmingsplan buitengebied’ dat afgelopen 12 december in de raad werd behandeld. Het besluit daarover is echter doorgeschoven naar gemeente Westerkwartier omdat er veel verweer was tegen andere onderdelen in het bestemmingsplan zoals de regeling over karakteristieke en beeldbepalende panden.

De belangrijkste gebeurtenissen uit het afgelopen jaar op een rijtje op procedureel gebied:

– Er zijn in het afgelopen jaar veel bezwaren ingediend. Veel zijn niet inhoudelijk bekeken maar meteen afgewezen op basis van de conclusie “niet belanghebbend”. Je moet belanghebbend zijn om bezwaar te kunnen maken. Dat ben je alleen als je naaste buur bent of wanneer je een maatschappelijke organisatie bent. Concreet is de grens voor belanghebbenden afgelopen jaar landelijk vastgesteld op 10 keer de tiphoogte, dus voor een EAZ molen iedereen die binnen 210 meter woont. Alle bezwaren in Groningen zijn tot nu toe ongegrond verklaard. In gemeente Molenwaard (Zuid Holland) bijvoorbeeld is dat anders, daar wordt plaatsing vlak bij oude dorpen om landschappelijke redenen niet toegestaan en zijn bezwaren op die grond erkend.

– De eerste grote serie bezwaren tegen de eerste molens bij Niehove werd ongegrond verklaard op basis van te laat indienen. Dat is door de bezwaarmakers niet geaccepteerd, maar de gemeente bleef bij haar stadpunt. We hebben de door de gemeente toegepaste procedure uiteindelijk door de bestuursrechter laten beoordelen. De gemeente Zuidhorn is door de rechter in het ongelijk gesteld. De bezwaren hadden achteraf gezien wel ontvankelijk verklaard moeten worden. Het was een vervelende situatie dat we het niet juist volgen van de procedure van de gemeente via de rechter moesten aantonen.

– Vervolgens heeft de rechter zich daarom ook inhoudelijk over het bezwaar gebogen en heeft geconcludeerd dat het bezwaar inhoudelijk niet wordt erkend. Molens zijn in de ogen van de rechter “…open constructies waar je langsheen kan kijken waardoor het zicht op bijvoorbeeld een wierde niet wordt gehinderd”.

– In het begin waren er veel bezwaren op vergunningaanvragen. Omdat die allemaal zonder uitzondering worden afgewezen is dat in de loop van de tijd steeds minder geworden. De gemeente staat op het standpunt dat aanvragen per definitie niet mogen worden afgewezen (zie ook verderop), dus dan heeft het nog weinig zin om ze in te dienen. Wat niet hetzelfde is als dat er geen bezwaar meer is.

– Er zijn door particulieren in Middag Humsterland in het najaar veel zienswijzen ingediend tegen het opnemen van de huidige regels in het bestemmingsplan (14 zienswijzen). In de zienswijzen wordt onder andere aangegeven dat het beleid van de gemeente niet uitwerkt zoals bedoeld. Middag Humsterland blijkt na een jaar tijd juist het meest dicht met molens bezette gebied van Groningen. De plaatsing is er bijna 10 keer zo dicht als in de rest van Groningen. Ook binnen Zuidhorn vergeleken is Middag Humsterland het dichtst bezette gebied; anderhalf keer dichter dan in de rest van Zuidhorn.

– De gemeente heeft zelf ook aangegeven dat het bedoelde beleid niet goed uitwerkt omdat ze inmiddels op diverse plaatsen molens heeft vergund die volgens hun eigen plaatsingscriteria eigenlijk niet hadden moeten worden vergund. De gemeente wil bedrijven echter niet beperken omdat men bang is voor planschadeclaims als er niet vergund wordt. Indieners van zienswijzen vinden het raar dat een gemeente regels maakt en tegelijkertijd concludeert dat ze zich niet aan die regels kan houden. Dat is niet goed voor het vertrouwen.

– De gemeente heeft met de zienswijzen uiteindelijk niets gedaan; de raad heeft onder de druk van de tijd alleen summiere samenvattingen gekregen, het bestemmingsplan is vervolgens ongewijzigd in de raadsvergadering gebracht. Maar heeft een besluit dus uiteindelijk doorgeschoven naar volgend jaar.

Hier stopt voorlopig het verhaal. De gemeente Westerkwartier neemt nu de zaak over en zal het bestemmingsplan weer oppakken, ofschoon daar op dit hoofdstuk naar verwachting weinig spannends zal gebeuren. EAZ pakt na de kerstvakantie de draad weer op met het verder onderzoeken van geluid reducerende maatregelen.

Hartelijke groet,

Ruud Hendriks