Mooiste dorp van Nederland

Verslag bijeenkomst windmolens en energiebeleid

Middag Humsterland stond afgelopen week volop in de picture. Zuidhorn maakt een nieuwe visie op het gebied. Dat is een traject met onder andere 3 openbare bijeenkomsten waarvan dinsdag 21 maart de eerste in Niehove was. Parallel daaraan loopt een kort traject met 2 bijeenkomsten specifiek over windmolens en zonne-energie. De eerste daarvan was Woensdag 22, ook in de Eisseshof.

In het onderstaande een korte weergave van wat werd besproken en een aantal persoonlijke aanvullingen

 

Waarom nu bijeenkomsten

Door de stimulans van het provinciale beleid werden windmolens vorig jaar ineens hot: EAZ bouwt een molen die daar precies in past en hij staat flink in de belangstelling. Er is discussie ontstaan of die molen of een groot  aantal daarvan wel overal past, in het bijzonder in Middag Humsterland als Nationaal Landschap. In januari heeft de raad zichzelf de opdracht gegeven om dat te onderzoeken.

Er is in overleg met molenbouwer EAZ en bewoners afgesproken dat er tot de zomer niet wordt geplaatst en er tijd wordt genomen om te bekijken wat de plaatsing van molens voor landschap, bewoners en ondernemers betekent. In juni neemt de raad een besluit over wel, niet of onder bepaalde omstandigheden plaatsen.

 

Bestuursakkoord en raadsvraag

In het huidige bestuursakkoord (2014-2018) staat over windmolens: “Wij koesteren het open karakter van ons landschap.  Initiatiefnemers voor windmolens en hoogspanningsmasten, in en aan de randen van Middag Humsterland, kunnen rekenen op een kritische en terughoudende opstelling van onze kant”.

 

Het gesprek

Op woensdag 22 maart waren er rond 20 mensen uitgenodigd om samen vanuit diverse invalshoeken te kijken naar de energiewinning in Middag Humsterland en windmolens in het bijzonder. Het gezelschap bestond uit o.a. Libau, Landschapsbeheer, enkele dorpsbelangen, diverse LTO vertegenwoordigers, EAZ wind, Natuur en milieufederatie Groningen, stichting Middag Humsterland Duurzaam en provincie en gemeente.

 De middag begon met het karakteriseren van het landschap. Enerzijds dubbel werk, dat was net de dag ervoor door 40 mensen gedaan in een bijeenkomst over visieontwikkeling op Middag Humsterland. Anderzijds heel zinvol want ieder moet ook voor zichzelf ontdekken wat het bijzondere is.

 

Open en laag landschap

In aanvulling op de dag ervoor werd vastgesteld dat het landschap open is en heel laag, plat. De horizon heeft weinig hoge punten op kerken, wierden en enkele hoge bomen na. Veel stallen zijn lager dan de oorspronkelijke Groninger schuren bij de grote boerderijen.

 

Landschap of agrarische ontwikkeling voorop

Aansluitend ontstond een gesprek over de richting van de ontwikkelingen. Daarin werden de ideeën of belangen verder belicht. Er was  een gemeenschappelijk gedragen beeld van wat het gebied fraai maakt, maar ook verschil van inzicht als het om de toekomst gaat.  Het spanningsveld wordt gevormd door de volgende uitersten:

  • Landschap voorop: “Behoud van landschap maar zonder museumlandschap te worden”. Met andere woorden: ontwikkelingen staan niet stil en zijn normaal in de verdere vorming van cultuurlandschappen, maar de ontwikkelingen moeten passen in of bijdragen aan de huidige landschappelijke kwaliteit. In de bijeenkomst voor de nieuwe visie een dag eerder werden hier inspirerende toekomstrichtingen voor genoemd.
  • Agrarische bedrijven voorop: “Agrarische ontwikkeling moet mogelijk blijven, de boer moet door het landschap niet worden beperkt in zijn mogelijkheden. Boeren hebben het landschap gemaakt tot wat het nu is”.

Daar waar landschapsontwikkeling en agrarische ontwikkeling vroeger samen op gingen zijn die beide uit elkaar geraakt.

 

Landschap van regionaal naar universeel?

Wat mij later, terugkijkend op de middag duidelijker werd: boeren hebben het landschap gemaakt tot wat het nu is, maar daar is verandering in gekomen. Agrarische ontwikkeling heeft het regionaal gebonden karakter afgelopen decennia  verloren. Stallen, schuren en verkaveling zijn  uniform geworden in  heel Nederland. Techniek en moderne bemesting geeft verandering in teeltmogelijkheden, wat regionale verschillen uitvlakt. De oorspronkelijke verkaveling wordt strak geschoven en recht getrokken.

 

De boerderij met stal of schuur van nu heeft geen karakteristieken meer als “Dwarshuis”’ of “Kop-hals-romp”,  maar is meestal een functioneel woonhuis met bedrijfsgebouwen met veel damwandprofiel. De veranderingen zijn begrijpelijk en verdedigbaar vanuit de ondernemersperspectief, maar de tijd dat landbouw en landschap op natuurlijke manier samen op gaan is daarmee wel voorbij. Dat is herkenbaar in het waarderingscijfer dat Nederlanders aan het landschap geven. Dat gaat snel achteruit. Was dat in 2009 nog een 7+, nu is dat een 6-.

 

De EAZ molen

Timo van EAZ wind heeft een korte technische presentatie gedaan. Hij vergeleek decentrale energiewinning (op boerenbedrijven) met centrale energiewinning (parken, centrales).

  • 1 EAZ molen = 10 huishoudens = 100 koeien
  • 1 ha zonneweide = 150 huishoudens
  • 1 molen 3MW (Eemshaven) = 2500 huishoudens, 1 molen 7,5 MW (Urk) = 6 á 7000 huishoudens
  • Decentraal kan met een lichter netwerk toe, kan in kleine stappen, financierbaar.
  • Centraal is beter beheersbaar, kan in grote stappen.

 

Daarnaast hebben we inzicht gekregen in termen als salderen, achter de meter, SDE+ subsidie, postcoderoos regeling

 

90 molens in Middag Humsterland?

De windmolen van EAZ staat nog niet op heel veel plekken en krijgt veel sympathie. Maar hoeveel heb je er van nodig om een zinvolle bijdrage in de energietransitie te bereiken? Toekomstdoelen als “energieneutraal” zijn makkelijk te roepen, maar wat betekent het concreet. Vanuit Niehove hadden we voor de bijeenkomst alvast een eerste scenario uitgewerkt. Daar was ook een maquette van gemaakt om het beter voor te kunnen stellen (zie foto).

Stel dat je in de komende jaren 1/3 van het huidige elektriciteitsgebruik bezuinigt, 1/3 uit zonne-energie gaat halen en 1/3 uit windenergie.

  • Voor de huishoudens en boerderijen in Middag Humsterland zijn 90 EAZ molens nodig om 1/3 van de elektriciteit op te wekken.
  • Middag Humsterland kan niet op zichzelf bestaan. Wanneer je het doorrekent voor gemeente Zuidhorn zijn er voor 1/3 van de elektriciteit 350 molens nodig.
  • Reken je de winkels, kantoren en overige bedrijven ook mee, dan komen er nog een paar 100 bij. Dus wil je echt wat doen met EAZ molens dan moet je in hele grote aantallen rekenen.

 

Daarmee zijn we er nog niet. Elektriciteit is maar een klein deel van ons totale energiegebruik naast gas en brandstof voor vervoer. We staan echt wel voor een heel groot vraagstuk.

 

Alternatief

Als alternatief hebben we gekeken naar windmolens van 40 meter hoogte, zoals die bij Warfhuizen. Het is een beetje uit beeld geraakte tussenmaat door de snelle ontwikkeling van megawindmolens. Een 40-meter molen levert ongeveer evenveel op als 60 EAZ molens.

  • Met 1 of 2 molens kan 1/3 van de elektriciteit van alle agrarisch bedrijven van de hele gemeente Zuidhorn opgewekt worden.
  • Met 4½ molen de elektriciteit voor alle inwoners van Zuidhorn. Zo’n windmolen past bijvoorbeeld op een industrieterrein waar de landschappelijke schade beperkt is. Ze zijn in aanschaf per huishouden of bedrijf een stuk goedkoper dan EAZ molens.

 

Op dit moment maakt wetgeving en de manier van tarieven berekenen het gezamenlijk plaatsen van grotere molens lastig en onnodig duur ten opzichte van erfmolens. Voor de zuivelindustrie is het werken met CO2 compensatie ook gebonden aan energieproductie op eigen locatie. Anders gezegd, het systeem is nu beperkend in wat mensen kunnen doen. De vraag is of dit aangepast kan worden. Het blijft zeker ook een heel lastige afweging welke vorm netto de minste impact heeft.

 

Zonneweides

Een tweede ontwikkelingsrichting zijn zonneweides. Zonne-energie heeft als beperking dat het op korte momenten in grote pieken beschikbaar is. Zonder opslag is het een bron  die alleen midden op de dag van nut is, en vooral in het zomerhalfjaar. Er wordt aan gewerkt om het overschot op te slaan of er gas mee te produceren, maar dat is nog toekomstmuziek.

De wind waait het hele jaar door en meer verspreid over de dag, maar wisselt elk moment in sterkte. Door de betere spreiding over de dag is voor wind minder aanpassing in het energienetwerk nodig dan voor zon. Dat neemt niet weg dat de zonneweides wel in de belangstelling staan. Het voordeel is dat deze laag zijn en binnen een haag redelijk kunnen worden weggewerkt. Waarbij ook dan weer de vraag werd gesteld of het past om landbouwgrond te onttrekken terwijl het ook nodig is om te verduurzamen. En of omzoomde zonneweides in het open landschap van Middag-Humsterland een te accepteren wijziging zijn.

 

Scenario’s en planning

Libau (welstand) gaat een aantal scenario’s uitwerken die 9 of 10 april door dezelfde vertegenwoordigersgroep worden besproken. Daarin wordt ook gekeken of de situatie per dorp in Middag Humsterland verschillend is. De bevindingen van de groep worden doorgegeven aan de raad van Zuidhorn. De deadline daarvoor is 19 mei, zodat in juni een raadsbesluit kan vallen.

 

 

 

0 0 stemmen
Artikelbeoordeling
Abonneer
Laat het weten als er
guest
0 Reacties
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties
Search